Tο 1999 και 2004 δύο άρθρα του Κυριάκου Αμανατίδη (5) κάνουν μια σύντομη αναφορά στην 25ετή και 30ετή προσφορά του περιοδικού του Συνδέσμου και τα 44 μέχρι τότε (1999) εκδομένα τεύχη του και εκφράζει την άποψη ότι το περιοδικό είναι το μακροβιότερο ελληνικό περιοδικό της Αυστραλίας και ίσως του ελληνισμού της διασποράς, με ‘πιθανή εξαίρεση τα Αλεξανδρινά Γράμματα’.

Σίγουρα, η άποψη αυτή είναι πιο ισχυρή σήμερα με τα 36 χρόνια των Αντιπόδων και τα 40 του Συνδέσμου. Η Καίτη Αλεξοπούλου στα Αντιποδικά και σχετικό σημείωμα στο τεύχος 46 το 2000 «Αντιποδικά. Τα τριάντα χρόνια ζωής και πολιτιστικής δράσης του Συνδέσμου» (6) σκιαγραφεί τις απαρχές, τους στόχους, την πορεία και τα επιτεύγματα του Συνδέσμου στα πρώτα τριάντα χρόνια της ιστορίας του.

Στο τεύχος 46 του 2000 που ήταν ειδικό αφιέρωμα στο έργο του Κυριάκου Αμανατίδη, ο Γιώργος Καναράκης δίνει μια γρήγορη αποτίμηση της προσφοράς και της συμβολής του στην πορεία του Συνδέσμου και του περιοδικού Αντίποδες.(7) Στο ίδιο τεύχος ο Χρήστος Φίφης (8) συζητά την πορεία και τους στόχους του Πολιτιστικού και του περιοδικού, με βάση τη στήλη «Αντιποδικά», που για τα πρώτα 11 χρόνια γραφόταν αδιάλειπτα απ’ τον τότε πρόεδρο και διευθυντή σύνταξης του περιοδικού Κυριάκο Αμανατίδη.

Εξετάζοντας την προηγηθείσα ιστορία και προσπάθειες παράλληλες με εκείνη του Συνδέσμου, θα δούμε ότι υπήρξαν και άλλες κινήσεις με σημαντική προσφορά, όχι όμως πάντα μακρόβιες. Το 1916 ιδρύθηκε ο Πανελλήνιος Σύλλογος ‘Ορφεύς’. Μέλη του μπορούσαν να γίνουν όλοι οι έλληνες της Μελβούρνης. Ο Ορφέας νοίκιαζε αίθουσα συναντήσεων και οργάνωνε συχνά ομιλίες, συναυλίες και ευκαιριακά θεατρικές παραστάσεις και άλλες εκδηλώσεις. Στη δεκαετία του 1960, όμως, βαθμηδόν η δράση του εξαφανίστηκε. ΄Ενα ερώτημα πρέπει να είναι γιατί ένας οργανισμός με ιστορία και παράδοση, όπως ο Ορφέας περιέπεσε σε αδράνεια. Μια γρήγορη εξήγηση της παρακμής του μπορεί να είναι ότι σταμάτησε πια να έχει νέα ενεργά μέλη, αλλά είναι κάτι που θα πρέπει να ερευνηθεί. Θα πρέπει να τονιστεί ότι την περίοδο αυτή η ελληνική παροικία είχε αυξηθεί ξαφνικά πολύ αλλά τον ίδιο καιρό είχε κατακερματιστεί σε πολλούς τοπικιστικούς συλλόγους.

Το 1916 -17 οι πολύ λίγες ελληνίδες μετανάστριες που υπήρχαν στην παροικία είχαν συμπτύξει τον Σύλλογο Ελληνίδων Γυναικών. Στις 17 Οκτωβρίου 1917 ανεβάστηκε στη Μελβούρνη η κωμωδία του Δρ Κωνσταντίνου Κυριαζόπουλου «Ο αδιάκριτος μουσαφίρης». (9) Το 1935 ιδρύθηκε από μέλη της παροικιακής αριστεράς ο «Εργατικός Σύνδεσμος ‘Δημόκριτος’». Ο Δημόκριτος έδωσε έμφαση στην οργάνωση των μεταναστών εργατών και την προστασία των εργατικών και πολιτικών τους δικαιωμάτων αλλά και με τη συμμετοχή επίσης του Μικρασιάτη λόγιου και συγγραφέα Αλέκου Δούκα, της νεαρής τότε Κικής Τσούνη (της πρώτης ελληνίδας της Αυστραλίας που ανέλαβε τη Γραμματεία ενός μεγάλου σωματείου, όπως ο Δημόκριτος, το 1943) και άλλων, οργάνωνε επίσης συχνές πολιτιστικές εκδηλώσεις. Μέλη του Δημόκριτου το 1939 στην αίθουσα του Ορφέα αποδοκίμασαν το Γενικό Πρόξενο (που είχε έλθει από το Σίδνεϊ) κατά τις εκδηλώσεις που οργανώθηκαν για την ονομαστική εορτή του Βασιλιά Γεωργίου Β΄ και του καθεστώτος του Μεταξά και της 4^ης Αυγούστου. Αυτό οδήγησε σε ένα μακρό διχασμό μεταξύ της παροικιακής Αριστεράς και Δεξιάς. Η Δεξιά κυριαρχούσε τότε στην Κοινότητα και επίσης εκφραζόταν με την εφημερίδα του Παναγιωτόπουλου «Φως» (1936 – 1973). Ο Δημόκριτος εξακολουθεί και σήμερα τις δραστηριότητές του, τόσο στον πολιτικό όσο και στον πολιτιστικό τομέα.

Η Ελληνική Ορθόδοξη Κοινότητα Μελβούρνης και Βικτώριας (ιδρύθηκε το 1897) πάντοτε οργάνωνε εκαπαιδευτικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις. Νωρίς στη δεκαετία του 1950 με τη δραστηριότητα του Κωνσταντινοπολίτη λόγιου και μετέπειτα προέδρου της Κοινότητας, Βασίλη Λογοθέτη, δημιούργησε την «Επιτροπή Βιβλιοθήκης και Μορφωτικής Δράσης» που οργάνωνε υπηρεσίες βιβλιοθήκης και εκδηλώσεων. Γρήγορα, όμως, περιέπεσε σε αδράνεια λόγω μη επαρκούς ανταπόκρισης των παλαιών και νέων μεταναστών και υπονόμευσης από εσωτερικές αντιπαλότητες (Παναγιωτόπουλος, κ. α.). Μερικά από τα βιβλία αργότερα και ιδιαίτερα οι δεμένοι τόμοι της Νέας Εστίας που είχαν δωρηθεί από τη βιβλιοθήκη του Λογοθέτη δόθηκαν το 1974 στο νέο τμήμα Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μελβούρνης. Κίνηση για κοινοτική βιβλιοθήκη έγινε επίσης το 1984-85 αλλά ανεπιτυχώς.

Από το 1950 η ΄Ενωση Ελλήνων Αιγύπτου και Μέσης Ανατολής (ΕΕΑΜΑ) ανέπτυξε πολιτιστική δράση με ομιλίες, θεατρικές παραστάσεις και το περιοδικό «Σφίγγα». Μερικές από τις εκδηλώσεις αυτές, κατά διαστήματα, συνεχίζονται μέχρι και σήμερα. Το 1964-65 ανέπτυξε δράση ο νεοιδρυθείς σύλλογος ΣΕΛΑΣ (Σύλλογος Ελλήνων Λογοτεχνών Αυστραλιανής Συμπολιτείας) με πρόεδρο τον εκπαιδευτικό, ποιητή και φιλόσοφο Κωνσταντίνο Μαλαξό – Αλεξάντερ. Ο Μαλαξός το 1965 αναχώρησε για ένα από τα συνήθη του μακρά ταξίδια (για Περθ και Ελλάδα) και ουδέποτε επέστρεψε ξανά στη Μελβούρνη. Ο ΣΕΛΑΣ μετά την αναχώρηση του Μαλαξού ατόνησε. Μερικά μέλη του, όμως, έγιναν από τους πρωτεργάτες για την ίδρυση του Ελληνοαυστραλιανού Εκπολιτιστικού Συνδέσμου το 1970.

Μετά το 1967 οργανώθηκε η ΕΑΔΕ (Επιτροπή για αποκατάσταση της Δημοκρατίας στην Ελλάδα). Στις αρχές της δεκαετίας του 1970 η ΕΑΔΕ συνεργαζόταν με μέλη της ελληνικής φοιτητικής οργάνωσης  των πανεπιστημίων Μελβούρνης στην οποία συμμετείχαν και ορισμένοι επιστήμονες και είχε τον τίτλο «Σύλλογος Ελλήνων Φοιτητών και Επιστημόνων» (Greek Students and Graduates Association). Οργάνωναν δραστηριότητες κατά της δικτατορίας στην Ελλάδα, θεατρικές επιθεωρήσεις και άλλες εκδηλώσεις. Το 1977 ιδρύθηκε στη Μελβούρνη ο «Ελληνικός Μορφωτικός ΄Ομιλος» που οργάνωνε κατά διαστήματα δημόσιες πολιτιστικές διαλέξεις και είχε παρόμοιους σκοπούς με εκείνους του Πολιτιστικού Συνδέσμου. Μετά το 1980, όμως, περιήλθε σε ανυπαρξία. Ο λόγος φαίνεται να ήταν το ότι δεν είχε πολλά μέλη, και πολύ γρήγορα έχασε την ορμή του.

Το 1975 ιδρύθηκε η ΕΠΝΑ (Ελληνική Προοδευτική Νεολαία Αυστραλίας), οργάνωση αριστερών νέων, με πρωτεργάτες τον Ηλία Διακολαμπριανό, και αργότερα το Γιώργο Βασιλακόπουλο, τον Χρήστο Τσιάτη και άλλους. Μερικοί από τους νέους αυτούς προέρχονταν από τους «Λαμπράκηδες» Αυστραλίας και οι οποίοι επίσης προέρχονταν από τον παλιό αθλητικό και προοδευτικό όμιλο «Ολύμπικ Κλαμπ» που είχε αναπτύξει αθλητική, πολιτιστική και πολιτική δράση στις δεκαετίες του 1940 και 1950. Η ΕΠΝΑ συνεργαζόταν με τους φοιτητές και το Δημόκριτο αλλά στη δεκαετία του 1980 περιήλθε σε αδράνεια, πιθανόν λόγω μη ανανέωσής της με νέα ενεργά μέλη. Το 1977 ο «Σύλλογος Φοιτητών Νέων Ελληνικών» του πανεπιστημίου Μελβούρνης οργάνωνε θεατρικές και άλλες εκδηλώσεις και εξέδωσε το περιοδικό Επαφή. Η Επαφή εκδιδόταν για μερικά χρόνια με προσπάθειες του Χρήστου Τσιάτη, του Γιώργου Βασιλακόπουλου και άλλων αλλά όπως συμβαίνει συχνά με φοιτητικές οργανώσεις, όταν οι φοιτητές φεύγουν από το πανεπιστήμιο, περιέρχονται σε αδράνεια. Τελικά το περιοδικό σταμάτησε.

Παράλληλα με την ίδρυση και δράση του Συνδέσμου, στις δεκαετίες του 1970 και έκτοτε λειτούργησαν διάφοροι άλλοι πολιτιστικοί φορείς. Σ’ αυτούς περιλαμβανόταν η Ελληνική Εβδομάδα (1976 – 1986) με εξαιρετικές συχνά μουσικές, θεατρικές, κινηματογραφικές εκδηλώσεις και ομιλίες. Μετά το 1974 στη Μελβούρνη, και για περισσότερο από τρεις δεκαετίες, ανέπτυξε δράση, κυρίως θεατρική και διδασκαλίας του θεάτρου, η σχολή του Νίκου Σκιαδόπουλου «Γέφυρα». Η Γέφυρα ανέβασε πλειάδα θεατρικών έργων και εκπαίδευσε μια ευρεία ομάδα νέων ηθοποιών. ΄Αλλες θεατρικές ομάδες που ανέπτυξαν δράση για ορισμένα διαστήματα ήταν η «Λαϊκή Σκηνή», ο θίασος «Παροικία», η ΕΕΑΜΑ και πότε πότε φοιτητικές ομάδες και άλλοι. Μετά το 1987 ιδρύθηκε και ανέπτυξε δράση το Φεστιβάλ «Αντίποδες» που οργνωνώθηκε από την Ελληνική Ορθόδοξη Κοινότητα Μελβούρνης και Βικτώριας» και που αντικατέστησε την ετήσια δράση της «Ελληνικής Εβδομάδας», άλλοτε επιτυχώς και άλλοτε με λιγότερη επιτυχία. Το Φεστιβάλ μερικές φορές διακρίθηκε για την πλειάδα των εκδηλώσεων και δραστηριοτήτων του. ΄Αλλοτε περιοριζόταν στο ετήσιο «Γλέντι» της Lonsdale Street.

Το 1992, με κίνηση του Αλέκου Αγγελίδη και άλλων ιδρύθηκε ο «Σύνδεσμος Ελλήνων Λογοτεχνών και Συγγραφέων Αυστραλίας» που πλαισιώθηκε επίσης με την έκδοση του περιοδικού του «Λόγος». Ο Σύνδεσμος και ο Λόγος εξακολουθούν έκτοτε την πολιτιστική τους δράση. Το 1994 ιδρύθηκε το Αγγελίδειο ΄Ιδρυμα που οι κύριοι σκοποί του είναι η προβολή του έργου του αείμνηστου Αλέκου Αγγελίδη και η ετήσια απονομή βραβείων στα καλύτερα βιβλία που εκδίδονται στην Αυστραλία στην Ελληνική. Στις δεκαετίες του 1980 και 1990 κυκλοφόρησαν δυο σημαντικά περιοδικά, κυρίως στο Σίδνεϊ, το Χρονικό και το Γεφύρι (10) αλλά, ως κινήσεις λίγων ατόμων που δυσκολεύονταν να καλύψουν τα εκδοτικά τους έξοδα, τελικά ατόνησαν.

ΟΕλληνοαυστραλιανός Πολιτιστικός Σύνδεσμος από την ίδρυσή του οργάνωνε τακτικές ομιλίες και άλλες εκδηλώσεις. Ο κύριος συνδετικός του κρίκος, όμως, ήταν η έκδοση του περιοδικού Αντίποδες το 1974 που για να φτάσει στην έκδοση και τη συνέχισή του έπρεπε να υπερπηδηθούν πάμπολλες δυσκολίες και εμπόδια. Φέτος κλείνει η δεύτερη εικοσαετία του Ελληνοαυστραλιανού Πολιτιστικού Συνδέσμου. Η πολιτιστική του δράση συνεχίζεται με την ίδια πάντα ζέση στους τομείς του περιοδικού, της οργάνωσης των ετήσιων Ανθεστηρίων, λογοτεχνικών διαγωνισμών και ποικίλων άλλων εκδηλώσεων.

Τα αφιερώματα σε ντόπιους λογοτέχνες και λόγιους, και σε καθιερωμένους έλληνες λογοτέχνες, συνεχίζονται. Τα τελευταία χρόνια αφιερώθηκαν, κατά καιρούς, τεύχη των Αντιπόδων στους: Νίκο Νομικό, αρ. 41-42, 1997, Ντίνα Αμανατίδου, αρ. 43-44, 1998, Κυριάκο Αμανατίδη, αρ. 46, 2000, Αγγελο Σικελιανό και Ανδρέα Εμπειρίκο, αρ.47, 2001, Δημήτρη Τσαλουμά, αρ. 48, 2002, Κωνσταντίνο Καβάφη, αρ. 49, 2003, Βάσω και Λεωνίδα Καλαμάρα, αρ. 51, 2005, Γιώργο Καναράκη, αρ. 52, 2006, Χρήστο Φίφη, αρ. 53, 2007, Ελένη Νίκα, αρ. 54, 2008, και Ρένα Φραγκιουδάκη,αρ. 55, 2009. Δεκάδες ποιήματα, διηγήματα, άρθρα, σχόλια και ερευνητικό υλικό παρουσιάστηκαν τα τελευταία 36 χρόνια μέσω του περιοδικού Αντίποδες. Στα τέυχη 27 και 28 το 1990 δημοσιεύτηκε ένα πολύ χρήσιμο ευρετήριο του Θανάση Σπηλιά, για τους συγγραφείς και τα μέχρι τότε δημοσιεύματα των Αντιπόδων. (11). Σήμερα, 20 χρόνια αργότερα, υπάρχει ανάγκη για την προετοιμασία ενός δεύτερου ευρετηρίου.

Ο Ελληνοαυστραλιανός Πολιτιστικός Σύνδεσμος  και το περιοδικό του Αντίποδες ήρθαν το 1970 και 1974 σε μια περίοδο ωρίμανσης της παροικίας, όταν αυτή μετά από είκοσι χρόνια μαζικής μετανάστευσης, ξερριζωμών, ανακατατάξεων και προσαρμογών λάμβανε μια πιο σταθερή μορφή. Κάτι που μπορεί να τονιστεί σχετικά με αυτό είναι ότι μέχρι το 1974, ελάχιστα ήταν τα βιβλία στην ελληνική που είχαν εκδοθεί στην Αυστραλία. Τα τελευταία 36 χρόνια η έκδοση ελληνικών βιβλίων αυξήθηκε σημαντικά. Κάθε χρόνο υποβάλλονται στον Αγγελίδειο διαγωνισμό βιβλίου,κατά μέσον όρο, περί τα 10 βιβλία. Αυτά, όμως αποτελούν ένα μέρος, ποτέ δεν υποβάλλονται όλα τα βιβλία που εκδίδονται στην Αυστραλία.

Ο Σύνδεσμος και οι Αντίποδες έχουν προσφέρει σημαντικότατα στην παροικιακή διανόηση, λογοτεχνία και πολιτισμό. Σήμερα, 40 χρόνια μετά το 1970, βρίσκονται σε καλή πορεία αλλά και σε μια δύσκολη μεταβατική περίοδο νέων προσαρμογών. ΄Ενας οργανισμός είναι πάντα νέος και ελπιδοφόρος όταν έχει νέα ενεργά μέλη που θα εγγυούνται την απρόσκοπτη πορεία του μέσα από τις παρουσιαζόμενες ανάγκες νέων προσαρμογών. Θα πρέπει να εξακολουθήσει να πλαισιώνεται από νέους και νέες με ενεργητικότητα, φαντασία και διαπολιτισμικές ικανότητες. Αυτή είναι η νέα συνεχής πρόκληση του ιστορικού πλέον Συνδέσμου.